Sri Lanka’s Debt Burden 2025 – මේ වන විට ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකයට බලපාන තීරණාත්මක සාධකය වී ඇත්තේ ණය අර්බුදය යි. සංවර්ධන ව්‍යාපෘති සඳහා මූල්‍ය පහසුකම් සැපයීම, මූල්‍ය හිඟය පියවා ගැනීම සහ පශ්චාත් යුධ ප්‍රතිසංස්කරණ කළමනාකරණය කිරීම සඳහා වසර ගණනාවක් තිස්සේ ලබාගත් ණය ණය 2022 වසරේ පැනනැගුණු උග්‍ර ආර්ථික පසු වඩාත් සංකීර්ණ අවධියට පැමිණ තිබේ. ශ්‍රී ලංකාවේ ණය ආපසු ගෙවීමේ වත්මන් තත්ත්වය සහ ණය බර අඩු කර ගැනීමට සහ එහි අඛණ්ඩ වගකීම් කළමනාකරණය කිරීමට ගත යුතු පියවර කිහිපයක් පිළිබඳව මෙම ලිපියෙන් සාකච්ජා කෙරේ.
ශ්‍රී ලංකාවේ ණයවල වත්මන් තත්ත්වය
2022 වසරේ දී, ශ්‍රී ලංකාව නිදහසින් පසු එහි දරුණුතම ආර්ථික අර්බුදය අත්දුටු අතර, ඉතිහාසයේ ප්‍රථම වතාවට විදේශ ණය ගෙවීම පැහැර හැරීමට පවා සිදුවිය. ඒ වන විට, රටේ විදේශ ණය දළ වශයෙන් ඩොලර් බිලියන 51 ක් වූ අතර, ඉන් විශාල කොටසක් චීනය, ජපානය සහ ඉන්දියාව වැනි ද්විපාර්ශ්වික ණය දෙන්නන්ට මෙන්ම ජාත්‍යන්තර බැඳුම්කර හිමියන්ගෙන් ලබාගත් ඒවා විය. 2023 වන විට, ආර්ථික ප්‍රකෘතිය මන්දගාමී වූ අතර ගෝලීය ආර්ථික තත්ත්වයන් සහ ණයහිමියන් සමඟ සාකච්ඡා කොට ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ සාර්ථකත්වය ඇතුළු බාහිර සාධක කිහිපයක් මත රඳා පැවතීම හේතුවෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ ණය බර සැළකිය යුතු ලෙස අඩු වී තිබුණි. නමුත් ශ්‍රී ලංකාවට අත්‍යාවශ්‍ය භාණ්ඩ ආනයනය කිරීමට අපහසු වූ අතර විදේශ සංචිත අඩුවීම මගින් තත්ත්වය තරමක් උග්‍ර විය.
2023 දී ප්‍රධාන වර්ධනයන්
2023 මාර්තු මාසයේදී, ශ්‍රී ලංකාව ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් (IMF) ඩොලර් බිලියන 3 ක විස්තීරණ අරමුදල් පහසුකමක් (EFF) ලබා ගත් අතර එය තීරණාත්මක මූල්‍ය ජීවන මාර්ගයක් ලබා දුන්නේය. මෙම විධිවිධානය මුල්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාවට නැංවීම, මුදල් ස්ථාවර කිරීම සහ විදේශ සංචිත යළි ගොඩනැගීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කළේය. ශ්‍රී ලංකාව සිය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම සඳහා ද්විපාර්ශ්වික සහ වාණිජ ණය හිමියන් සමඟ සාකච්ඡා ආරම්භ කළේය. ජපානය සහ ඉන්දියාව වැනි රටවල් මෙම ක්‍රියාවලියට සහය වීමට කැමැත්ත ප්‍රකාශ කිරීමත් සමඟ චීනය සමඟ සාකච්ඡා දිගටම පැවතීමත් සමඟ මුල් උත්සාහයන් යම් ප්‍රගතියක් පෙන්නුම් කළේය. 2023 මැද භාගය වන විට, විදේශ සංචිත යම් ප්‍රමාණයකට ස්ථාවර වී ඇත. එහෙත් ජාත්‍යන්තර මුල්‍ය අරමුදලේ දැඩි පීඩනය යටතේ, ණය ආපසු ගෙවීම වෙනුවෙන් අඛණ්ඩ කප්පාදු පියවර සහ මූල්‍ය දැඩි කිරීම් වලට යෑමට ආණ්ඩුවට සිදු විය. කෙසේ වෙතත්, ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ ගිවිසුම්වල අවසාන ප්‍රතිඵලය, ආර්ථික ප්‍රතිසාධන ක්‍රියාමාර්ග සහ විදේශ ආයෝජන ආකර්ෂණය කර ගැනීමට සහ ද්විපාර්ශ්වික සහ බහුපාර්ශ්වික හවුල්කාරිත්වය කළමනාකරණය කිරීමට රජයට ඇති හැකියාව ඇතුළු සාධක කිහිපයක් මත, ශ්‍රී ලංකාවේ ණය ආපසු ගෙවීමේ ගමන් ගමන් මාර්ගයේ අනාගතය රඳා පවතී.
ණය තිරසාර බව
ශ්‍රී ලංකාවේ ද්විපාර්ශ්වික සහ වාණිජ ණය සම්පූර්ණයෙන් ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම ණය තිරසාරභාවය සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා වැදගත් වේ. ශ්‍රී ලංකාව පැරිසිය, චීනය, ඉන්දියාව සහ පුද්ගලික බැඳුම්කර හිමියන් ඇතුළු විවිධ ණය හිමියන් සමඟ සාකච්ඡා කරමින් සිටී. කෙසේ වෙතත්, මෙම සාකච්ඡාවල සමස්ත ප්‍රතිඵල ණය සහන ප්‍රමාණය තීරණය කිරීමේදී තීරණාත්මක වනු ඇති අතර රජයට මූල්‍ය අවකාශය සලසන ආකාරයෙන් ආපසු ගෙවීමේ කාලසටහන් සකස් කළ හැකිද යන්න තීරණය වේ. සාර්ථක ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ සැලැස්මක් මගින් දැනට රජයේ ආදායමෙන් 75%ක් පමණ පරිභෝජනය කරන වාර්ෂික ණය සේවා පිරිවැය අඩු කරනු ඇත. මෙමගින් රජයට සමාජ වියදම්, යටිතල පහසුකම් සහ ආර්ථික සංවර්ධන ව්‍යාපෘති වෙත අරමුදල් හරවා යැවීමට ඉඩ සැලසේ.
IMF ප්‍රතිසංස්කරණ
IMF වැඩසටහන යටතේ, ශ්‍රී ලංකාව ආදායම් ඉහළ නැංවීම, වියදම් තාර්කික කිරීම සහ රජය සතු ව්‍යවසායන්හි විනිවිදභාවය වැඩි දියුණු කිරීම ඉලක්ක කරගත් ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ මාලාවක් ක්‍රියාත්මක කිරීමට එකඟ වී ඇත. මෙම ප්‍රතිසංස්කරණවලට බදු පදනම පුළුල් කිරීම සහ අනුකූලතාව වැඩිදියුණු කිරීම මගින් බදු ආදායම ඉහළ නැංවීම මෙන්ම බදු ප්‍රතිසංස්කරණද ඇතුළත් වේ. වැට් බද්ද සහ අනෙකුත් බදු වැඩි කිරීම, අධික ණය ගැනීම් මත රඳා නොසිට රජයේ වියදම් පියවා ගැනීමද මේ සඳහා බොහෝ සෙයින් උපකාරී වනු ඇති. ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව උද්ධමනය ඉලක්ක කර ගැනීම සහ මුදල් ස්ථාවර කිරීම කෙරෙහි තවදුරටත් අවධානය යොමු කරනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ. බාහිර ණය ආපසු ගෙවීමේ පිරිවැය අඩු කිරීම සඳහා ස්ථාවර මුදල් ඒකකයක් ඉතා වැදගත් වේ.
ආර්ථිකය යළි ගොඩනැගීම
විශේෂයෙන්ම ශ්‍රී ලංකාව කලාපීය මූල්‍ය කේන්ද්‍රස්ථානයක් ලෙස ස්ථානගත කිරීම අරමුණු කරගත් කොළඹ වරාය නගරය වැනි විශාල ව්‍යාපෘති හරහා සෘජු විදේශ ආයෝජන (FDI) ආකර්ෂණය කර ගනිමින් ආර්ථිකය යළි ගොඩනැගීම කෙරෙහි ද රජයේ අවධානය යොමු වී ඇත. ණය ආපසු ගෙවීම සඳහා අවශ්‍ය විදේශ විනිමය උත්පාදනය කිරීම සඳහා සංචාරක, කෘෂිකර්ම, තොරතුරු තාක්ෂණ සේවා සහ නිෂ්පාදන වැනි අංශවල වර්ධනය අත්‍යවශ්‍ය වේ. කෙසේ වෙතත්, ගෝලීය ආර්ථික පරිසරය, විශේෂයෙන්ම උද්ධමනය සහ පොලී අනුපාත ඉහල යාම, ගෝලීය යුද්ධ සහ මැතිවරණ පිලිබඳ උත්සුකයන් සමඟ ආයෝජකයින්ගේ මනෝභාවය අඩාල කළ හැකිය.
විදේශ විනිමය ඉපැයීම් ඉහළ නැංවීම සඳහා ශ්‍රී ලංකාව සිය අපනයන පදනම විවිධාංගීකරණය කළ යුතුය. තේ, ඇඟලුම් සහ සංචාරක ව්‍යාපාරය සාම්ප්‍රදායික කුළුණු වන අතර, ඉහළ වටිනාකමක් ඇති තොරතුරු තාක්ෂණ සේවා, සමුද්‍රීය සැපයුම් සහ පුනර්ජනනීය බලශක්තිය වැනි නව ක්ෂේත්‍ර ගවේෂණය කිරීම රටට අත්‍යවශ්‍යම කාරණයකි. අපනයන ආදායම වැඩි කිරීම විදේශ සංචිත මත පීඩනය සමනය කරනු ඇත. ණය ආපසු ගෙවීම වඩාත් කළමනාකරණය කළ හැකිය. ඉන්දියාව, චීනය සහ ජපානය වැනි ප්‍රධාන ද්විපාර්ශ්වික හවුල්කරුවන් සමඟ හොඳ සබඳතා පවත්වා ගැනීමට ශ්‍රී ලංකාවට ඇති හැකියාව එහි ණය අයකර ගැනීමේදී සැලකිය යුතු කාර්යභාරයක් ඉටු කරනු ඇත. මෙම රටවල් ප්‍රධාන ණය දෙන්නන් වන අතර, මූල්‍ය ආධාර, සහන හෝ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික මාර්ග හරහා ඔවුන්ගේ අඛණ්ඩ සහයෝගය තීරණාත්මක සාධකයක් වනු ඇත.
නිගමනය
ණය අර්බුදය විසඳීම සඳහා ශ්‍රී ලංකාවේ මාවත අභියෝගවලින් පිරී තිබේ. අඛණ්ඩ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ විධිවිධානවල සාර්ථකත්වය, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල (IMF) සමඟ අඛණ්ඩ සහයෝගීතාවය සහ ආර්ථික වර්ධනය කෙරෙහි තිරසාර අවධානයක් යොමු කිරීම දිගුකාලීන මූල්‍ය තිරසාරත්වය ළඟා කර ගැනීම සඳහා ප්‍රධාන වේ. ඉදිරි මාවත අභියෝගාත්මක වුවද, මූල්‍ය වගකීම සහ ආර්ථික වර්ධන අපේක්ෂාවන් සඳහා ශ්‍රී ලංකාවේ පැහැදිලි කැපවීම ජාත්‍යන්තර සහයෝගය සමඟ ඒකාබද්ධව බලාපොරොත්තුවක් ලබා දෙයි. මෙය වත්මන් අර්බුදයෙන් ගොඩ ඒමට උපකාරී වනවා පමණක් නොව, ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම සම්පූර්ණ වූ පසු සහ පෞද්ගලික අංශයේ ණය හිමියන් සමඟ සබඳතා සාමාන්‍යකරණය වීමෙන් පසු, ශ්‍රී ලංකාවේ සීමා කළ පැහැර හැරීම (RD) ශ්‍රේණිගත කිරීම ද ඉවත් කළ හැකිය.
–Daily FT ඇසුරෙනි-
